Umowa przedwstępna kupna-sprzedaży nieruchomości stanowi swego rodzaju gwarancję sfinalizowania transakcji w określonym czasie lub po spełnieniu warunków. Często umowy takie wymagają uiszczenia na rzecz sprzedającego przedpłaty, która jest dodatkowym zabezpieczeniem wykonania zobowiązań, wynikających z umowy, np. sprzedaży mieszkania. Przedpłata może mieć formę zaliczki lub zadatku. Jakie są różnice?
Zadatek to forma świadczenia pieniężnego lub przedmiotowego, wynikająca z art. 394 Kodeksu cywilnego. Jest on przekazywany drugiej stronie w momencie zawarcia umowy.
Zaliczka też jest formą przedpłaty – z tym wyjątkiem, że może być jedynie wpłatą pieniężną na rzecz drugiej strony, wynikającą z zapisów umowy przedwstępnej. Zaliczka nie jest prawnie sformalizowana.
Zadatek stanowi formę zabezpieczenia zawieranej umowy i końcowa kwota transakcji ulega pomniejszeniu o wpłacony zadatek. Zaliczka nie stanowi zabezpieczenia, odlicza się na poczet końcowego rozliczenia, ale podlega zwrotowi, jeśli umowa nie zostanie zrealizowana.
Odstąpienie od umowy lub niewykonanie jej przez którąś ze stron generuje konieczność zwrotu zaliczki w takiej wysokości, w jakiej została wpłacona, przy czym sprzedający ma prawo odliczyć od niej dotychczas poniesione koszty, związane z wykonywaniem umowy. W przypadku zadatku nie ma takiej możliwości.
Zwrot zadatku jest uregulowany prawnie. Jeśli to kupujący nie wywiązał się z umowy – sprzedający może odstąpić od umowy i zatrzymać zadatek. W sytuacji odwrotnej, kiedy to sprzedający nie doprowadził do wykonania umowy – kupujący ma prawo żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości. Jeśli żadna ze stron nie zawiniła i wystąpiły niezależne od nich przyczyny niewykonania umowy – następuje zwrot zadatku w takiej wysokości, w jakiej został wpłacony.